Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB)
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) fiziksel hareketliliğin ve dürtüselliğin yoğun olduğu ve azalmış dikkat süresinin görüldüğü bir psikiyatrik hastalıktır ve mutlaka tedavi ettirilmelidir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun genetik faktörler ve organik nedenler (hamilelikte sigara ve alkol kullanımı, beyin hasarı gibi) dışında çeşitli nedenleri vardır. İnsanlarda doğar doğmaz önce anneleri ya da bakım veren birincil kişiler aracılığıyla daha sonra da çevre ile etkileşime girme sonucunda öğrenme başlar. Öğrenme uyaranların algılanması, tepki vermesi ve tekrarlaması süreçlerinden geçerek gerçekleşir. Bu süreçte çocukların, bakım veren kişiler tarafından çok fazla ilgi ve uyaran eksikliğine maruz kalması sonucunda çocuklarda dikkat eksikliği görülme olasılığı oluşmaktadır. Ya da tam tersi uyaranların aynı anda çok fazla verilmesi durumunda da çocuk bu uyaranları zihninde işleyemediği ve organize edemediği için dikkat eksikliği geliştirme ihtimali oluşur.
İçinde bulunduğumuz çağ dolayısıyla çocuklar çok küçük yaşlardan itibaren çok fazla teknolojik ürüne maruz kalmaktadır. Televizyon, tablet, telefon gibi teknolojik aletlere çok fazla maruz kalan çocukların ilgisi ve dikkatleri bir süre sonra tamamen bu aletlere kayabilmekte ve dış dünyada başka bir şeyle ilgilenmek istemeyebilmektedirler. Bir süre sonra çocuklar artık bağımlı hale geldikleri bu teknolojik ürünler olmadan hiçbir şey yapmak istememekte, bunlara ulaşamadıkları zamanlarda da yoksunluk yaşayıp ağlama ve öfke nöbetlerine girebilmektedirler. Bu durumlarda hem çocuklar dış dünyaya olan ilgisini kaybetmeye başladıklarından hem de bu teknolojik ürünlerden aldıkları fazla mavi ışın ve radyasyona maruz kaldıklarından dolayı çocuklarda dikkat eksikliği gelişme olasılığı artmaktadır. Aynı zamanda yine hem aldıkları radyasyondan hem de hareket alanlarının kısıtlı olmasından dolayı içlerinde biriken fazla enerjinin doğru aktarılmasının sağlanamaması sonucunda hiperaktivite bozukluğunun da görülme olasılığı oluşmaktadır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu birlikte görülen durumlar olsa da her zaman ikisi birden aynı oranda görünmek zorunda değildir. Bazı insanlarda dikkat eksikliği çok yüksek fakat hiperaktivitesi daha tolere edilebilir durumdayken bazı insanlarda da yoğun fiziksel hareketlilik ve dürtüsellik çok yüksek fakat dikkat eksikliği daha az belirgin olarak görülebilmektedir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Belirtileri;
- Bir şeye uzun süre odaklanamama, çabuk sıkılma
- Sorumluluklarını yerine getirememe
- Unutkanlık, dalgınlık
- Kısa süreli hafızada problem yaşama
- Aşırı hareketlilik, yerinde duramama
- Sabırsızlık, bekleyememe
- Konuşurken uzun ve dağınık cümleler kurma
- Konuşma sırasını bekleyememe, sözleri yarıda kesme
- Kurallara uymama
- Hırçınlık, öfke
Gibi belirtilerle karşımıza çıkabilmektedir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun Tedavisi;
Öncelikle doğru tanı ve tedavi için bir psikiyatri hekimine başvurulmalıdır. DEHB tedavisi bazı durumlarda sadece ilaçla, bazen sadece psikoterapi ile bazen ise hem ilaç hem psikoterapi ile ilerlemektedir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun henüz çok ilerlemediği durumlarda uzman konuyla ilgili bir değerlendirme yaptıktan sonra sadece bilgilendirme ve yönlendirmelerle de takip edebilmektedir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tedavi edilmezse, kişinin sosyal ve bilişsel işlevselliğini bozacak, ciddi davranış problemlerine yol açabilecek ve daha ağır seyirli psikiyatrik hastalıklara dönüşebilecek nitelikte sonuçlara neden olabilir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu belirtilerinden bir ya da birkaçına şahit olunduğu anda uzman bir psikiyatri hekimine görünmek faydalı olacaktır.
Psk. Meltem Tavşan