Tuvalet Eğitimi / Alt Islatma (Enürezis)

Çocuklarda tuvalet eğitimi, çocuğun kişilik ve karakter gelişimi için çok önemli ve çok hassas davranılması gereken bir alandır. Her çocuğun hazırbulunuşluk seviyesi farklı olmakla birlikte tuvalet eğitimine başlamanın en doğru zamanı 2 – 2,5 yaş aralığıdır. Çocukların kas gelişimi genellikle bu dönemlerde tamamlanır. Kas gelişimi ve duygusal olarak hazır olma durumu oturmayan çocuklarda erken tuvalet eğitimine başlanması hem bu süreci uzatmaya hem de çocukta kalıcı olabilecek duygusal hasarlara neden olabilmektedir.

Çocukların bağımsız olarak ilk kez kendi kontrolleri ve istekleri dâhilinde yapabildikleri şey kaslarını tutma ve bırakma becerisidir. Bu kazanım çocukların özgüven gelişimi için ilk adımların atıldığı alanlardan biridir. Dolayısıyla bu süreçte çocukları utandırabilecek ya da baskılayabilecek davranışlarda bulunulması çocuğun özgüvenini zedeleyici, bağımlı kişilik örüntüsü geliştirmesine neden olacağı bir işlevde olabilir. Bu nedenle tuvalet eğitimini verirken ebeveyn tutumları büyük önem taşımaktadır.

Tuvalet eğitimine başlamadan önce çocuğu izlemekte ve hazır olup olmadığını anlamaya çalışmakta fayda vardır. Öncelikle çocuğun tuvaletine karşı farkındalığının gelişip gelişmediğine bakılmalıdır. Genellikle çocuklar daha erken yaşlarda tuvaletini hareket halindeyken de yaparlar. Farkındalığın geliştiği zamanlarda ise hareketsizken yapar ve yaptığının farkında olur hatta ifade de edebilirler. Ebeveyn, eğer çocuğun farkındalığının geliştiğini düşünüyorsa öncesinde bir hazırlık sürecinden geçmelidir. Çocuğun tuvaletini ne sıklıkla yaptığı, gıda ve sıvı tüketiminden ne kadar sonra yaptığı tespit edilmeli, sonrasında çocuğu bu konuda hazırlamaya başlamalıdır. Tuvalet eğitimi için hazırlık süreci şunlar olabilir;

  • Çocuğa tuvaletini yaptığını soru sorarak ifade ettirmeye çalışmak
  • Bezini her seferinde tuvalette değiştirmek
  • Tuvalet ile ilgili çeşitli bilgilendirmeler yapmak
  • Tuvalet ile ilgili kitaplar okuyup masallar anlatmak
  • Oyuncak bebeğini tuvalete götürmek gibi oyunlar oynamak

Bunlar hazırlık aşamalarının önemli parçalarıdır.

Tuvalet eğitimi verildiği sırada, daha önce tespit edilen tuvalet süreleri dikkate alınarak çocuklar tuvalete götürülmelidir. Önce oyuncak bebeğine tuvalet yaptırıp daha sonra çocuğu tuvalete oturtmak, tuvalete kendini daha güvende hissedebileceği bir oyuncak ya da kitap gibi şeyler ile girmek süreci kolaylaştırabilir. Çocuk sıkıldığı halde çok fazla tuvalette bekletmek ya da gereğinden fazla tuvalete götürmek / götürmeyi teklif etmek de süreci zorlaştıran etkenler olabilir. Çocuk tuvaletini tuvalete yaptığı zaman abartılı duygusal tepkiler vermek ya da ödül vermek doğru bir tutum değildir. Çocuk küçük tepkilerle onaylanmalı fakat ödüllendirilmemelidir. Unutulmamalıdır ki çocukların kas gelişimleri henüz tamamlanmadığından dolayı bu süreçte tuvalet kazaları olabilir. Bu konuda sabırlı davranmak çok önemlidir. Çocuğa bunlardan dolayı ceza vermek, kızmak, bağırmak gibi olumsuz tutumlar tuvalet eğitimi sürecini uzatabileceği gibi çocuğa duygusal olarak da çok fazla zarar verebilmektedir. Bu tür yanlış ebeveyn tutumları dolayısıyla çocuklarda uzun sürebilecek bir alt ıslatma (enürezis) problemi başlayabilir.

Enürezise neden olan başka psikolojik etmenler de vardır. Bunlar; anne baba boşanması, ayrılık anksiyetesi, okula başlama, kardeş kıskançlığı gibi nedenlerden meydana gelebilecek kaygı problemleri olabilir. Aynı zamanda dikkat eksikliği, düşük mental kapasite, çocukluk depresyonu gibi psikiyatrik problemlerle birlikte de görülebilmektedir.

Tuvalet eğitiminde yapılan olumsuz tutumlardan kaynaklı çocuklarda görülen uyum ve davranış problemleri, kaygı bozuklukları ya da alt ıslatma bozukluğu (enürezis) gibi durumlarda mutlaka vakit kaybetmeden bir uzmana başvurulmalı ve konuyla ilgili destek alınmalıdır. Aksi takdirde süreç çok daha fazla uzayabilmekte, ağırlaşabilmekte ve farklı psikiyatrik bozuklukları beraberinde getirebilmektedir.

Randevu Talebi