Uyum ve Davranış Problemleri
Çocuklarda uyum problemleri genellikle yeni bir durumla karşılaştıkları zaman görülür. Yetişkinler yeni bir duruma daha kolay adapte olabilirken çocuklar bu konuda zorlanabilirler. Hayatlarında temel konularda rutinden hoşlanan ve rutinin içinde kendilerini daha güvende hisseden çocuklar rutinlerinden çıktıkları zaman karşılarındaki yeni durumun güvenliğini tehlikeye atıp atmayacağından ya da ona herhangi bir şekilde sıkıntı yaratmayacağından emin olamadıkları için kaygılanmaya başlarlar. Bunun sonucunda da genellikle bir ifade biçimi olarak davranış problemleri geliştirirler.
Çocuklar için birçok değişiklik uyum problemine yol açabilir. Yeni bir yere taşınma, yeni bir okula başlama, kardeş gelmesi, anne babanın ayrılması ya da evde yeni bir bireyin yaşamaya başlaması gibi somut konular buna neden olabilir. Aynı zamanda çocuğun küçük de olsa yeni bir sorumluluk alması ya da ebeveynin tutum ve davranışlarında ufak bir değişiklik görülmesi bile çocukları olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Kaygı ile kendi içinde baş edemeyen çocuk zorlanma yaşadığı bu uyum sürecinde kendini ifade edebilmek ve kaygı ile başa çıkabilmek için bir ya da birden fazla davranış problemleri geliştirebilmektedirler.
Bu davranış problemleri genellikle;
- Ağlama ve öfke nöbetleri
- Söz dinlememe
- Bağırma, hakaret ve küfür etme
- Fevri davranışlar
- Vurma, ısırma gibi şiddet içerikli davranışlar
- Sorumluluklarını yerine getirmeme
- Tırnak yeme
- Parmak emme
- Alt ıslatma (enürezis) / dışkı kaçırma (enkoprezis)
- Uyku bozuklukları
- Yalan söyleme
- İçe kapanma
- Okuldan / evden kaçma
Şeklinde görülmektedir.
Bu tür durumlarla karşılaşıldığında, çocuğa kızmak, cezalandırmak, inatlaşmak gibi yöntemler işe yaramamakta, genellikle durumu daha kötü hale getirmektedir. Çocuğun bu davranış problemlerini başa çıkamadığı bir duruma karşı kendini koruma ya da ifade etme biçimi olarak kullandığı unutulmamalı ve çocuğa bu bilinçle yaklaşılmalıdır. Ona ceza vermek yerine onunla bu durumu sakin bir şekilde konuşmak, onu anlamaya çalıştığınızı ve onun yanında olduğunuzu bildirmek akıllıca bir yöntem olacaktır. Çocuğu bu davranışlar için cezalandırmak ve onunla inatlaşmak, onun bu davranışları kalıcı hale getirmesine ve karakterinin bir parçası haline getirmesine neden olabilir.
Uyum ve davranış problemlerinin tedavisinde; öncelikle tanı için bir uzmanın detaylı değerlendirmesi esastır. Kesin tanı konulduktan sonra gerekirse ilaç tedavisi ile de desteklenerek çocukla durumu anlamaya ve davranışı değiştirmeye yönelik çalışılacak bir psikoterapi süreci başlatılmalıdır. Çocukla çalışılırken, ailenin de gerekli konularda bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi oldukça önemlidir. Unutulmamalıdır ki bu davranışlar müdahale edilmediği sürece problem büyümekte, çocuğun endişe süresi uzamakta ve kendini ifade ediş biçimi kalıcı hale gelmektedir. Bu davranışların bir ya da birkaçıyla karşılaşıldığı zaman vakit kaybetmeden bir uzmana başvurmak faydalı olacaktır.